Historie d’r Kuëb va Heële
d’r Kuëb va Heële
Van “d’r Kuëb va Heële” is bekend, dat hij zich ten tijde van de Slag bij Waterloo (18 juni 1815) in “vreemde” krijgsdienst heeft begeven, althans dat is wat de Heerlense dialectschrijver Mathieu Kessels, als één van de trouwste en vurigste aanhangers van Napoleons Oude Garde ons wil doen geloven.
het boek
D’r Kuëb va Heëhle (‘Koehp va Hehle’ in de schrijfwijze van Kessels) heeft gediend in de legers van de Franse keizer. Volgens de overlevering ontmoette Kessels deze Napoleontische figuur op hoogbejaarde leeftijd ergens aan het begin van de twintigste eeuw tijdens een wandeling naar Welten en waarbij hij diens levensverhaal optekende in zijn boekje “Der Koehp van Hehle, Ee Hehlisj Vertelsel” (1922).
Het verhaal begint in oktober 1888. Samen zitten d’r Kuëb en Kessels op een bankje. In geuren en kleuren begint d’r Kuëb (Koehp, Kobus of Jacob) over zijn ongelooflijk heldhaftige krijgsverrichtingen in het leger van Napoleon te vertellen. Enige vorm van overdrijving kan hem daarbij niet worden ontzegd, aangezien hij blijkbaar op voet van gelijkheid omgaat met Napoleon.
Het verhaal begint in oktober 1888. Samen zitten d’r Kuëb en Kessels op een bankje. In geuren en kleuren begint d’r Kuëb (Koehp, Kobus of Jacob) over zijn ongelooflijk heldhaftige krijgsverrichtingen in het leger van Napoleon te vertellen. Enige vorm van overdrijving kan hem daarbij niet worden ontzegd, aangezien hij blijkbaar op voet van gelijkheid omgaat met Napoleon.
Het boekje is geschreven in het dialect van Heerlen en heeft grote populariteit verkregen in alle lagen van de bevolking. Waarschijnlijk niet zozeer vanwege de overtrokken, maar geestig beschreven avonturen van dragonder Kuëb, als wel om zijn sfeer van oud-Heerlense gemoedelijkheid en de sappige oude zegswijzen waarmee het is doorspekt.
het beeld
Of de “Heerlense Baron van Münchausen” werkelijk heeft bestaan of dat hij uitsluitend geleefd heeft in de fantasie van de schrijver, is niet bekend. Volgens Kessels heeft Kuëb aan het eind van de 19e eeuw gewoond in een huisje aan de Doom te Welten, maar hij noemt hem nergens met zijn achternaam.
Hij spreekt in ieder geval zozeer tot de verbeelding dat hij al vele malen in verschillende versies opnieuw tot leven werd gewekt en heeft als folkloristisch figuur in Heerlen bestaansrecht gekregen.
In 1964 werd door het gemeentebestuur van Heerlen reeds het besluit genomen tot het laten vervaardigen van een bronzen beeld van d’r Kuëb. Het duurde echter nog tot mei 1967 voordat aan dit besluit de definitieve goedkeuring werd gehecht.
Hij spreekt in ieder geval zozeer tot de verbeelding dat hij al vele malen in verschillende versies opnieuw tot leven werd gewekt en heeft als folkloristisch figuur in Heerlen bestaansrecht gekregen.
In 1964 werd door het gemeentebestuur van Heerlen reeds het besluit genomen tot het laten vervaardigen van een bronzen beeld van d’r Kuëb. Het duurde echter nog tot mei 1967 voordat aan dit besluit de definitieve goedkeuring werd gehecht.
Het beeld van d’r Kuëb werd vervaardigd door Vera van Hasselt en staat sedert 1971 op het Kerkplein van Heerlen. Het is geheel uit brons gegoten en drie meter hoog.
een lied over d'r Kuëb
Beluister hier een echt lied over d'r Kuëb va Heële.
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
het Garderezjiment
Van het oorspronkelijke boekje van Kessels verscheen in september 1971 een herdruk. Zowel de eerste uitgave als de herdruk is nog slechts sporadisch antiquarisch te verkrijgen.
In november 2005 verscheen een geheel bewerkte heruitgave (in dialect en met een Nederlandse vertaling) van de hand van Ger Prickaerts. Het dialect in deze uitgave is aangepast aan het Heerlens van nu en waarbij ‘Koehp’ nu ook als ‘Kuëb’ wordt geschreven, conform de al jaren gangbare uitspraak.
Het is deze schrijfwijze waarvoor het “Garderezjiment d’r Kuëb va Heële” heeft gekozen.
In november 2005 verscheen een geheel bewerkte heruitgave (in dialect en met een Nederlandse vertaling) van de hand van Ger Prickaerts. Het dialect in deze uitgave is aangepast aan het Heerlens van nu en waarbij ‘Koehp’ nu ook als ‘Kuëb’ wordt geschreven, conform de al jaren gangbare uitspraak.
Het is deze schrijfwijze waarvoor het “Garderezjiment d’r Kuëb va Heële” heeft gekozen.
info en download
Meer informatie over d’r Kueb va Heële is onder meer te vinden op de website van HeerlenVertelt. Het complete boekje uit 2005 is gescanned door de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL), maar is ook hier te downloaden in het Heerlense dialect of de versie in de Nederlandse taal.
Het Garderezjiment wordt financieel gesteund door:
